T İ L L O
-TEL- ile –TİLLO- sözleri hakkında sağlam belgelere ve sağlam kaynaklara dayanan ciddi araştırmalar yapılmamış olduğunu görüyoruz. TİLLO hakkında yaptığımız araştırmayı kamuoyumuzla paylaşmak istedik. TEL ile TİLLO sözleri hakkında öteden beri söylenen söylentilerin, sözlü nakillerin gerçekle ilgilerinin az olmasıyla birlikte, gerçeğin bir bölümünü yansıtmakta oldukları, buna rağmen binlerce yıl ötelerden bizlere ışık tuttukları da bir vakıadır. Sözlü nakillerin, Atadan-babaya, neneden anaya, sürüp gelmekte, ilk çıktığı sıradaki özelliklerinden kayıplar vere-vere, günümüze kadar ulaşmakta olduğunu görüyoruz.
Sümer Türkçesinde TİLLO sözü ile ilk karşılaştığımda, Sümer Türklerinin yayılma alanlarının nerelere kadar ulaşmış olduğunu tahmin etmeye başlamıştım. TİLLO Kentini ve Siirt yörelerini yurt edinen Sümer Türkleri, gittikleri her bölgede kendi izlerini bırakmışlardı. Bunu Roma’da, Doğu Roma’da/Bizans, Anadolu, Mısır, Balkanlar, İtalya, Sveden/İsveç ve daha pek çok coğrafyalarda görmek mümkündür. İsveç söylenceleri, Odin/Oden/Woden/Wotan ile ilgili halk ağızlarından derlenenler de tıpkı TİLLO Halkının ağzından derlenenler gibidir. İsveç söylenceleri, ODİN’İN- AS-A’ dan, yani Asya’dan geldiğini, bir TiRKİAR/Türk olduğunu, İsveçlilerin Atalarının Türkler olduğunu, şimdiye kadar unutmamışlardı. { Konu ile ilgilenenler: Prof. Dr. Lager Bring’in kaynak yayınlarından; “ İsveçlilerin Türk Ataları ” adlı eseri inceleyebilirler.} TİLLO’LULAR da bu Bölgeye TİLLO adını veren ilk Atalarının Bölgelerine verdikleri ilk adın TİLLO olduğunu unutmamış olduklarını görüyorduk. TİLLO adının yüksek, yüce, ulu anlamına geldiğini, binlerce yıldan bu yana unutmamış oldukları gerçekten takdire şayandır. Bu konularda İsveçlilerle TİLLO’LULARIN benzerlikleri şaşırtıcıdır. İlerleyen zaman içinde Odin, Oden, Woden, Wotan ve İsveç konusunda ayrıntılı açıklamalar yapılacaktır. {Şimdilik konu hakkında özet bilgi edinmek isteyenler ASYA; bölümünü yoklayabilirler.}
Kadim{eskiden de eski} TİLLO Kentimizin adının anlamını tespit edebilmek için çok uğraştım. Bu kent’in ve aynı kökenden gelen TEL adlı kentlerin anlamlarını ortaya koymak için Sümer Tabletlerine başvurdum. Sümer Türklerinin çivi yazılı tabletlerinde TİLLO adını buldum. Bildiğim kadarıyla TTEL adlı kentler çoksa da TİLLO/TİLLU şeklinde sadece Bizim Kentimiz görülmektedir. Başka yerlerde TİLLO adlı kentler, kasabalar veya köyler varsa bize bildirilirse sitemizde yer veririz. Sümer Türkleri çivi yazılı tabletlerde bize çok değerli bilgiler bırakmışlardı. Bunları Sümerologların tasnif ederek insanlığın yararına sunmaları gerçek bir çabanın ürünü olarak takdir edilmelidir. Bunlara rağmen elimizde Sümer Türkçesi ile ilgili derli-toplu sözlüklerin bulunmaması çalışmalarımızı aksatmaktadır. Bölük-pürçük sözlükler ise gerekli çalışmaların yapılmasına çok ta yardımcı olmuyor. Mebrure Tosun ile Kadriye Yalvacın sözlükleri de hacim olarak oldukça küçüktür. Selahi Diker’in “Türk Dilinin Beş Bin Yılı” adlı eseri bu konularla ilgilenenler için bir hazinedir. Buna rağmen: Yazarından izin alınmadıkça bu Kitaptan alıntı yapılamaması, yararlanma alanını daraltıyor. Bu Zata ulaşabilenler olursa bizimle Selahi Diker Bey arasında bir iletişim kurdururlarsa ne büyük sevaba girerler. Değerli Sümerolog Prof. Dr. Sayın Muazzez İlmiye Çığ Hanımefendiye: Sümer Türkçesi ile ilgili sözlük çalışmasının olup-olmadığını sorduğumda; böyle bir sözlük çalışmasının olmadığını bana anlatmıştı.
Tel adıyla hatırlayabildiğim kentlerin başında Tel Halaf, Tel Amarna, Tel Köçek, Tel Ahfar, Tel ABİB./Tel AVİV kentleri bulunmaktadır. Yukarıda andığım gibi, TİLLO/TİLLU adıyla sadece bizim Kadim ve eşsiz Kentimiz TİLLO’MUZ bulunmaktadır. TEL sözü de, TİLLO sözü de Türkçedir.
TİLLO’DA bu sözün Süryanice olduğu, anlamının da: “Yüksek ruh“ demek olduğu söylentileri yaygındır. Başka bir söylenti ise: TİLLO Kentimizde bulunan “yüksek yerlerden dolayı buraya bolca yağmur düştüğü için yüksek ruh anlamına geldiği” söylentisidir. TİLLO’LULARIN verdikleri bilgiler bizim için çok değerli katkılar sağlamıştır. Bu söylentiler, gerçek bilgilerin uzun bin yıllar içinde belli bölümleri kaybolmuş, bir bölümünü ise halkımızın günümüze değin taşımış olduklarını görmekten oldukça etkilendik ve şu TİLLO’LULARA Bravo demekten kendimizi alamadık. İlk Atalarının bu Kente koymuş oldukları adın anlamını ne etmiş-eylemişler, bir türlü unutmamışlar. Bu bilgilerin halk belleğinde bir bölümünün sağlam olarak korunması, ne muhteşem bir sonuç, alkışlanacak ata yadigârı bir armağan olmuştur.
TİLLO sözünün Süryanice’den geldiği hakkındaki görüş ise kökünden yanlıştır. Çünkü Süryani toplumunun Uluslaşma dönemi, Sümerlerden çok sonra olmuştur. Sümer Ulus’u ise, dünya’nın en eski en uygar kabul edilen Ulus’udur. Elimizdeki Sümer Türkçesine ait metinlere göre bu sözlerin Süryanice olması mümkün değildir. TİLLO’YU kuran Sümerli atalarından getirdikleri bilgilere göre, TİLLO sözü, iki anlamda toplanıyor:
a} Yüksek ruh
b} Yüksek yerler, tepelere bol yağış düştüğünden yüksek ruh.
Bu iki söylentideki ortak nokta, yükseklik olarak ortaya çıkıyor. Bizim de Sümer Türkçesinden elde ettiğimiz belgeler bu yöndedir.
“ TİLLO=HÖYÜK” 1
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
1} Sümer Dili ve Grameri Prof. Dr. Mebrure Tosun. Prof. Dr. Kadriye Yalvaç T.T.K. yay. Ankara 1981 C=1 S=143
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Sümer Türkleri TİLLO sözünü HÜYÜK, HÖYÜK, olarak söylüyorlardı. Türkçe sözlerden birçoğu, sesli harf ile başladığında, Sami dilin etkisi ile başına bir H harfi alabilmesidir. Ana>Hana; Anne>Hanne, Annan>Hannan olduğu gibidir. {Not: Ana, Hana, Annan, Hannan, Anna>Hanna sözleri hakkında geniş açıklamalar yapılacaktır. Yayına başladığımızda bu bölümü yoklayınız.} Bu HÖYÜK sözünün kökeni ÖYÜK idi. ÖYMEK, ÜYMEK ve ÜĞMEK sözleri, YIĞMAK demektir. Höyük, hüyük sözü yani üğük, üyük, yığma, sonradan yığılmış, yığıntı yapılmış anlamınadır. Bunlar Türklerin yaşadıkları her bölgede bulunur. Genelde bu gibi öğükler, üğükler, höyükler, ünlü kişilerin öldükten sonra atları, altınları, avadanlıklarıyla gömüldükleri yerlerdir. Kadim Türkler, Ön Türkler, dirilişe inandıkları için, kişisel eşyalarıyla birlikte öbür dünya’da dirilmeye inanıyorlardı.
Yukarıda TİLLO’LULARDAN aldığımız söylentilere dayalı bilgilere göre de TİLLO’NUN: Yüksek ruh veya Yüksek yerler anlamına geldiği anlatılmıştı. Görülüyor, ki Halkımızın kadim Atalarından getirdikleri bilgiler, zaman içinde unutulsa da bir bölümü korunduğu anlaşılıyor. TİLLO’DA da böyle bir höyük bulunmuş olsa gerek. Ayrıca başkaca yığıntılara, yükseklilere de HÖYÜK denilmesi mümkündür.
Suriye’nin küçük kasabası Tel Köçek’te bir süre eğleşmiştim. Burada küçük bir höyük olmalıydı. Köçek sözü küçük sözünün biraz değişmiş şeklinden başka bir şey değildir. Bu söz Farsçada korunup kalırken kuçek, kudek şekillerine girmiştir. Büyük sözünün BÜZÜRK şekline girdiği gibidir. BÜYÜK sözü, İngilizcede; BİG şekline girmiştir. Konu hakkında bilgi edinmek için:
{“BEDS YEGHERN” Bölümünü yoklayınız.}
Tarihi Tel Halaf, Tel Amarna, Irak’taki Türkmen Kenti Tel Ahfar, kentlerinin hepsinin adları Türkçedir. Bu kentleri de kadim Türk ataları kurmuşlardır.
Son olarak çok yeni bir Kent adı anacağım. Bu Kent’in adı: TEL ABİB’ tir. 1948 yılında İsrail devleti kurdurulunca, Tel Abib Kenti, İsrail’in ilk Başkenti oldu.
Tel sözü Türkçe Höyük anlamına gelmektedir. ABİB sözünü İbraniler ABİB şeklinde söyledikleri gibi Araplar da ABİB olarak söylerler. ABİB sözünü Türkler: AVİV şeklinde söylerler. {AV, AVİ, AVİV konusunda ayrıntılı bilgi edinmek isteyenler, HAYMANA Bölümünü yoklasınlar.} AVİ sözü Kutsal Kur’anda Hud suresi 11/43. ayette geçmektedir.
“O, dedi ki; "Ben, beni sudan koruyacak bir dağa çıkacağım". Nuh da "Bu gün Allah'ın merhamet ettiğinden başkasını, Allah'ın bu Buyruğundan koruyacak hiç kimse yoktur." dedi. o sırada dalga aralarına giriverdi. Oğlu boğulanlardan oldu.” Hud 11/43
Bu ayette geçen “Se AVİ ila Cebelin” ayetindeki AVİ sözü, Hz. Nuh’un oğlunun sözüdür. O, “Ben dağa ağacağım, ayacağım, avacağım” demekteydi. O sırada su onu yuttu. Ağmak, Avmak, Aymak, yükselmek, yukarı çıkmak demektir. Buna göre TEL-AVİV sözü yüksek, yüce, ulu tepe, YÜCE HÖYÜK anlamına Türkçedir.
Şu sunulan belgelerden anlaşılacağı üzere TİLLO: Tepe, höyük anlamına Türkçedir. Bundan alınarak, TİLLO Kentinin anlamı: Yüce, Yüksek, Ulu, demektir. TİLLO Kentimizi Kuran Kadim Türk ataları, orada medeniyetler vücuda getirmişler, buraları bayındırlaştırmışlardır. Bu günkü TİLLO’LULAR da o kadim Ataların torunlarından başkaları değildir. Böylesine kadim, böylesine eski, böylesine değerli bir Kentimizin adının ne anlama geldiğini sorup-sual etmeden TİLLO’MUZUN Adını değiştirmek cidden anlaşılır gibi değildir.
TİLLO; yüce, yüksek, ulu, yukarı, yukarıda, yüksekte, anlamlarını taşıyan Türkçe bir ad iken bu Güzel ve Kadim Tarihi Kentimizin adını: “Aydınlar” yapmak neyin nesidir? Yöneticilerimizin vakit geçirmeden bu Ata yadigârı TİLLO’MUZUN adının yeniden bu kadim ve tarihi Kentimize geri verilmesini sağlamalarını beklemekteyiz.
TİLLO’LULARIN bütün gelmiş-geçmişlerine buradan nice bin selâm olsun.
|
